سخنان امام درمورد نماز:

 علاج دنياپرستى را هم اميرالمؤمنين در خطبه‌ى متقين بيان فرموده است: «عظم الخالق فى انفسهم فصغر ما دونه فى اعينهم»(۱) علاج دلبستن و مجذوب شدن به دنيا اين است كه انسان تقوا پيشه كند كه از خواص تقوا يكى همين است كه «عظم الخالق فى انفسهم»؛ خدا در دل انسان، در جان انسان آنچنان جايگاهى پيدا مي‌كند كه همه چيز در نظر او كوچك مي‌شود. اين مقامات دنيوى، اين اموال، اين زيبائى‌ها، اين جلوه‌هاى زندگى مادى، اين لذتهاى گوناگون در نظر انسان حقير مي‌شود و بر اثر عظمت ياد الهى در دل انسان، اهميت پيدا نمي‌كند. از خصوصيات تقوا همين است. خود او هم - اميرالمؤمنين - مظهر كامل همين معنا بود. در اين خطبه‌ى معروف «نوف بكالى» كه حالا من يك فقره‌اى از آن را بعد عرض مي‌كنم، مي‌گويد حضرت ايستاد روى سنگى، لباس ساده پشمىِ مندرسِ كم‌قيمتى بر تن او بود و نعلى از برگ خرما يا از پوست درخت خرما به پاى او بود؛ چنين وضعيت فقيرانه و زاهدانه‌اى حاكم و مدير آن كشور عظيم اسلامى داشت؛ اينجور زندگى مي‌كرد و اين بيانات عظيم، اين جواهر حكمت را بر زبان جارى مي‌كرد.

اين بزرگوار در همين قضاياى سياسى زمان خود، وقتى در جنگ صفين يك نفر آمد راجع به قضاياى سقيفه و اين چيزها سؤال كرد، حضرت با تندى به او جواب دادند، فرمودند: «يا اخا بنى‌اسد انّك لقلق الوضين ترسل فى غير سدد» جاى حرف را نمي‌دانى، نمي‌فهمى چه بگوئى، كجا بگوئى، حالا در اثناى اين حادثه‌ى عظيم نظامى و سياسى، آمدى از گذشته سؤال مي‌كنى كه قضيه‌ى سقيفه چه بود! وليكن در عين حال يك كلمه جواب او را مي‌دهند، مي‌فرمايند ليكن تو حق سؤال كردن داشتى، چون سؤال كردى، حق دارى و من بايد جواب بدهم؛ «فانّها كانت اثرة شحّت عليها نفوس قوم و سخت عنها نفوس اخرين» اين يك امتيازطلبى بود؛ يك عده‌اى چشم پوشيدند، يك عده‌اى به آن چنگ انداختند. مسئله‌ى چشم پوشيدن؛ يعنى قدرت‌طلبى، دنبال جاه و مقام رفتن، دنبال دنيا به هر شكل آن رفتن، از نظر اميرالمؤمنين در همه‌ى زمانها محكوم و مردود است. اين آن روحيه‌ى اميرالمؤمنين است كه مي‌خواهد به ما اين روحيه را تعليم بدهد؛ بايد ما از اميرالمؤمنين اين را درس بگيريم؛ ياد خدا و توجه به ذكر و مناجات الهى، مهمترين علاجى است كه اميرالمؤمنين براى اين كار دارد.

ما بايد اين شبها، اين روزها و اين دعاها را قدر بدانيم. توجه به اين دعاها، تذكر مضامين اين دعاها خيلى ارزش دارد؛ اگر قدردانى كنيم. اينها علاج درد درونى ماست كه متأسفانه آحاد بشر در همه‌ى دورانها به آن مبتلا بوده‌اند. بايد هرچه مي‌توانيم اين بيمارى، اين درد بزرگ، اين ضايعه - دلبستگى به دنيا - را در خودمان كم كنيم. توجه به خداى متعال و تذكر عظمت پروردگار يكى از راه‌هاست. لذا شما دعاهاى اميرالمؤمنين را نگاه كنيد؛ پرشورترين دعاها همين دعاهاى اميرالمؤمنين است. البته ادعيه‌ى رسيده‌ى از معصومين (عليهم‌السّلام) همه پرمغز، پرمضمون از لحاظ سوز و گداز عاشقانه و عارفانه است و غالباً در حد عالى، منتها جزو بهترينها يا شايد بهترينها، اين دعاهائى است كه از اميرالمؤمنين (عليه الصّلاة و السّلام) رسيده است. همين دعاى كميل يا دعاى صباح يا دعاى مناجات شعبانيه، كه من از امام (رضوان اللَّه عليه) يك وقتى پرسيدم كه در بين اين دعاها شما بيشتر به كدام علاقه داريد، ايشان گفتند دعاى كميل و مناجات شعبانيه. هر دو از اميرالمؤمنين (عليه الصّلاة و السّلام) است. اين راز و نياز و سوز و گداز اميرالمؤمنين و هم مناجاتهاى آن بزرگوار، حقيقتاً گدازنده است براى كسى كه توجه داشته باشد.

ما همه‌ى جوانها و همه‌ى مردممان را با نماز آشنا كنيم و اهميت نماز را براى اينها شرح بدهيم. اين كار متصدى لازم دارد. حقيقتاً دستگاههاى مختلف بايستى در اين زمينه كار و تلاش كنند. اين، مهم است؛ اين فقط اين نيست كه ما يك آدم غافل يا بى‌نماز را به نماز مى‌كشانيم؛ اين معنايش اين است كه ما داريم پايه‌هاى يك حركت عظيم جهانى را كه نظام جمهورى اسلامى ستون مستحكم آن است، در ميان انسانها استوار مى‌كنيم. انسانها وقتى دلشان با نماز انس گرفت و از طريق نماز با خداى متعال مأنوس و آشنا شدند، به طور طبيعى گناهان از اينها دور مى‌شود؛ دلهايشان نسبت به گناه حساس مى‌شود و آن حالت تقوايى كه در شرع مقدس قوامِ ديندارى است، بتدريج در انسان حاصل مى‌شود. مسأله‌ى نماز اين است. لذا ما اولاً از همه‌ى دوستان به خصوص از شخص آقاى قرائتى كه واقعاً تلاش مجدانه‌اى و مخلصانه‌اى در اين راه انجام دادند و كسانى كه با ايشان همكارى كردند، صميمانه تشكر مى‌كنيم. ثانياً تأكيد مى‌كنيم اين كار را نيمه‌كاره نگذاريد؛ ميان راه خسته نشويد. اين، براى هميشه است؛ اين كارى است كه به طور مستمر بايد ادامه داشته باشد؛ اين مثل خود نماز كه تعطيل‌بردار نيست، توقف نمى‌پذيرد؛ چون غفلت انسان موجبات فراوانى دارد و خيلى چيزها انسان را غافل مى‌كند. براى اينكه با اين غفلت مبارزه بشود، نماز لازم است؛ صبح، نماز؛ ظهر، نماز؛ شب، نماز؛ نافله، فريضه. به اهميت نماز، به تأثير نماز، به شرائط معنوى نماز بايد مردم را آشنا كرد و از همه‌ى ابزارهاى مفيد تبليغ بايستى در اين راه استفاده كرد. .
تلاش‌های فرهنگی و هنری و برنامه‌ریزی‌های آموزشی و غیره، همه باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شود كه نماز، با كیفیت مطلوب، روزبه‌روز در میان مردم به‌ویژه جوانان و نوجوانان رونق گیرد و همه به‌راستی از این چشمه‌ی پاكی و روشنی بهره‌مند گردند. بی‌شك دستگاه‌های متعدد امور فرهنگی و آموزشی و صداوسیما و دست‌اندركاران اداره‌ی مساجد، بیش از دیگران باید احساس مسئولیت كنند.
 ما همه‌ى جوانها و همه‌ى مردممان را با نماز آشنا كنيم و اهميت نماز را براى اينها شرح بدهيم. اين كار متصدى لازم دارد. حقيقتاً دستگاههاى مختلف بايستى در اين زمينه كار و تلاش كنند. اين، مهم است؛ اين فقط اين نيست كه ما يك آدم غافل يا بى‌نماز را به نماز مى‌كشانيم؛ اين معنايش اين است كه ما داريم پايه‌هاى يك حركت عظيم جهانى را كه نظام جمهورى اسلامى ستون مستحكم آن است، در ميان انسانها استوار مى‌كنيم. انسانها وقتى دلشان با نماز انس گرفت و از طريق نماز با خداى متعال مأنوس و آشنا شدند، به طور طبيعى گناهان از اينها دور مى‌شود؛ دلهايشان نسبت به گناه حساس مى‌شود و آن حالت تقوايى كه در شرع مقدس قوامِ ديندارى است، بتدريج در انسان حاصل مى‌شود. مسأله‌ى نماز اين است. لذا ما اولاً از همه‌ى دوستان به خصوص از شخص آقاى قرائتى كه واقعاً تلاش مجدانه‌اى و مخلصانه‌اى در اين راه انجام دادند و كسانى كه با ايشان همكارى كردند، صميمانه تشكر مى‌كنيم. ثانياً تأكيد مى‌كنيم اين كار را نيمه‌كاره نگذاريد؛ ميان راه خسته نشويد. اين، براى هميشه است؛ اين كارى است كه به طور مستمر بايد ادامه داشته باشد؛ اين مثل خود نماز كه تعطيل‌بردار نيست، توقف نمى‌پذيرد؛ چون غفلت انسان موجبات فراوانى دارد و خيلى چيزها انسان را غافل مى‌كند. براى اينكه با اين غفلت مبارزه بشود، نماز لازم است؛ صبح، نماز؛ ظهر، نماز؛ شب، نماز؛ نافله، فريضه. به اهميت نماز، به تأثير نماز، به شرائط معنوى نماز بايد مردم را آشنا كرد و از همه‌ى ابزارهاى مفيد تبليغ بايستى در اين راه استفاده كرد. .

 تلاش‌های فرهنگی و هنری و برنامه‌ریزی‌های آموزشی و غیره، همه باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شود كه نماز، با كیفیت مطلوب، روزبه‌روز در میان مردم به‌ویژه جوانان و نوجوانان رونق گیرد و همه به‌راستی از این چشمه‌ی پاكی و روشنی بهره‌مند گردند. بی‌شك دستگاه‌های متعدد امور فرهنگی و آموزشی و صداوسیما و دست‌اندركاران اداره‌ی مساجد، بیش از دیگران باید احساس مسئولیت كنند.

 نشانه‌ى ديگر [حقگزاری نماز]، آبادى مساجد و افزايش نمازهاى جماعت است، و اين به معناى بروز بركات نماز در سطح همكارى و همدلى اجتماعى است. بى‌شك اين فريضه نيز با همه‌ى اتكالش به عامل درونى يعنى توجه و ذكر و حضور، همچون ديگر واجبات دينى، ناظر به همه‌ى عرصه‌ى زندگى انسان است و نه به بخشى از آن يعنى زندگى فردى و شخصى هر كس. و آن‌جا كه پاى فعاليّت و نشاط دستجمعى افراد جامعه به ميان مى‌آيد، نماز همچون گرم‌ترين و پرشورترين عبادت دستجمعى، نقش بزرگى را بر عهده مى‌گيرد. مظهر اين خصوصيت، همين نمازهاى جماعت پنجگانه و نماز جمعه و نمازهاى عيد است.

سخنان امام در مورد کتاب خواندن:

من اگر بدانم هر روز يك ساعت بايد حرف بزنم و نتيجه اش اين باشد كه مردم كتابخوان بشوند، حاضرم روزي يك ساعت و نيم حرف بزنم! اگر اينطوري بشود قضيه را حل كرد، حرفي نيست بله، ما بايد عرضمان را به مردم بكنيم و بنده هم عرض مي كنم، منتهي چيزهايي است كه با گفتن تنها تمام نمي شود... اين، گفتن و بازگفتن و بازگفتن و به زبانهاي گوناگون گفتن و از همه طرف گفتن و او را با فكر محاصره كردن مي خواهد، تا يك عادت از بين برود، يا به وجود بيايد.3 از فرصت ها مي شود استفاده كرد. مثلا فرض بفرماييد امروز پنج، شش هزار نفر بسيجي با من ملاقات داشتند؛...

در ميان اينها اگر يادآوري بشود و من يك اشاره بكنم و (كتاب هاي مربوط به دفاع مقدس) آماده باشد و در اختيارشان قرار بگيرد، آنها را مي خرند... يا در همين ديدارهايي كه سران سپاه و ارتش مي روند... شما مي توانيد آنجا آن كتاب را به زبان آن گوينده بياوريد... مثلا فرض بفرماييد الان نزديك عمليات كربلاي يك است... چند جلد از اين كتاب هاي خيلي خوب درباره همين كربلاي يك آماده شود و... و در آنجا اسم آورده شود؛... خواهيد ديد كه چندين هزارنسخه فروش خواهدرفت.

امروز درنمايشگاه... سه نفر جدا جدا به من پيشنهاد واحدي ارائه كردند و آن اين است كه درمدارس ساعتي براي كتابخواني گذاشته شود به نظرم فكر خوبي است. اين را بايد حتما وزارت آموزش و پرورش بررسي كند و ببيند چه كار مي تواند بكند... ساعت كتابخواني بگذارند تا دانش آموزان با فرهنگ كتابخواني آشنا بشوند.5
كتاب مقوله بسيار مهمي است. البته من به كارهاي هنري و تصويري- تلويزيون، سينما، يا اين قبيل چيزها-خيلي اعتقاد دارم. اما كتاب نقش مخصوصي دارد. جاي كتاب را هيچ چيزي پر نمي كند. كتاب را بايد ترويج كرد... مردم بايد به كتابخواني عادت كنند و كتاب وارد زندگي بشود.
اين عادت هنوز در بين مردم ما جانيفتاده كه بروند كتابي را بخرند، بعد آن را بخوانند، بعد به دوستشان يا به فرزندشان بدهند، تا آنها هم بخوانند، اينطوري نيست... واقعاً كتاب خواندن در مملكت ما جا نيفتاده است و اين درد بزرگي است ما از اهميت و عظمت اين درد غافليم.

در كار فرهنگي نبايد مسئله پول و بودجه، يك مشكل عمده به حساب آيد؛ به اين معنا كه مشكلات و نقايص فرهنگي را در رديف نيازهاي بودجه اي و در آخرهاي ليست قرار ندهيم؛ بلكه در اول هاي ليست- اگر نگوئيم در رديف اول- قرار بدهيم. اگر درست فكر بكنيم اين به صرفأ اقتصادي مملكت هم است.

يعني از اينكه بودجه و امكانات بيشتر را به كارهاي فرهنگي- به خصوص فرهنگ آموزشي- متوجه كنيم كشور زيان نخواهد كرد؛ زيرا كه خود اين براي آيندأ كشور توليد امكانات مي كند.

افرادي كه كار روزانه دارند- اداري، كاسب، روستايي، كشاورز و امثال اينها- اگر مثلا شب يا بين روز به خانه مي آيند، بخشي از زمان را، ولو نيم ساعت، براي كتاب خواندن بگذارند. چقدر كتابها را در همين نيم ساعت ها مي توان خواند.

بنده خودم دوره هاي بيست و چند جلدي كتاب ها را در همين فاصله هاي ده دقيقه، بيست دقيقه، يك ربع ساعت خوانده ام!... اين بايستي يك سيره و سنت رايجي بين مردم ما بشود كه كتاب را بخوانند و به بچه هايشان ياد بدهند. خانم ها در خانه ها كتاب بخوانند و معلومات را فرابگيرند.

كاری كنيم كه فرزندان حتما دست مادر را ببوسند؛ اسلام به دنبال اين است.

در آستانه ماه مبارک رجب، صدها نفر از بانوان برجسته و فعال در بخشهای دانشگاهی، حوزوی، مسائل خانواده و زنان، دستگاههای اجرایی، فعالیتهای قرآنی، رسانه و سازمانهای مردم نهاد، صبح امروز (شنبه) به مدت دو ساعت و نیم با حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند.

رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار با تأکید بر لزوم طرح گفتمان اسلامی در مورد زن بصورت تهاجمی و طلبکارانه در عرصه بین المللی، «تقویت نهاد خانواده» و «احترام و تکریم زن در محیط خانه» را دو نیاز مهم و فوری جامعه دانستند و خاطرنشان کردند: زنان فعال و کارآمد در جبهه انقلاب اسلامی باید حضور خود را در صحنه دفاع از انقلاب نمایان تر و پررنگ تر کنند.

حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به عقب ماندگی هایی که درخصوص انتقال مبانی فکری اسلام درخصوص زن به عرصه بین المللی، وجود دارد، افزودند: کارهای خوبی به برکت نظام جمهوری اسلامی و نام امام خمینی (ره)، درخصوص مقوله زن انجام گرفته است اما نیازمند کار بیشتر و تشکیل جبهه ای تهاجمی و مصون از تعرض دیگران هستیم.

ایشان با تأکید بر اینکه به هیچ وجه نباید در زمینه نهضت بیداری در عرصه زنان تعلل و توقفی وجود داشته باشد، خاطرنشان کردند: چرا باید با وجود گفتمان کامل و قانع کننده اسلام در مورد زن، در مقابل گفتمان غرب، در موضع انفعال قرار گرفت؟

رهبر انقلاب اسلامی گفتمان غرب درخصوص زن را، گفتمانی کاملاً حساب شده و سیاسی خواندند و افزودند: اگرچه این گفتمان اکنون به ظاهر در نقطه اوج خود قرار دارد اما مسیر گفتمان غرب درخصوص زن، به سمت سراشیبی سقوط، انحطاط و سرافکندگی است.

حضرت آیت الله خامنه ای، «مرد واره» کردن زن و التذاذ جنسی مرد از زن را دو بخش اصلی گفتمان غرب درخصوص زن برشمردند و گفتند: غربی ها به دنبال آن هستند که مشاغلی را که با وضعیت جسمی و فکری مردان سازگار است، به زنها تعمیم و آن را به عنوان یک امتیاز و افتخار جلوه دهند.

ایشان با تأکید بر اینکه حضور زنان در مشاغل و مناصب اجرایی اشکالی ندارد، خاطرنشان کردند: آن بخشی که مورد اشکال و در واقع امتداد همان گفتمان غربی است، افتخار کردن به تعداد بالای زنان شاغل در مناصب اجرایی است.

رهبر انقلاب اسلامی در تبیین این موضوع افزودند: اینکه ما به حضور بالای زنان در مناصب اجرایی افتخار کنیم، دیدگاهی غلط و در واقع انفعال در برابر گفتمان غربی است.

حضرت آیت الله خامنه ای خاطرنشان کردند: آنچه که باید مایه افتخار باشد، تعداد بالای زنان روشنفکر، فعال فرهنگی و سیاسی، و مجاهد است.

ایشان با اشاره به نگاه یکسان اسلام به زن و مرد از لحاظ انسانی افزودند: از دیدگاه اسلام هریک از زن و مرد به لحاظ خلقت، ویژگیهای خاصی دارند اما از لحاظ حقوق انسانی و اجتماعی و ارزشهای معنوی و سیر تکامل معنوی، هیچ تفاوتی ندارند.

رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: نگاه صحیح به زن، نگاهی است که او را در چارچوب جنس خود و ارزشهای تعالی دهنده آن بشناسد.

حضرت آیت الله خامنه ای، نگاه لذت جویانه به زن را یکی از بلاهای بزرگ خواندند و خاطرنشان کردند: اکنون برخی اندیشمندان غربی نیز در مورد این موضوع احساس خطر می کنند زیرا قضایایی همچون همجنس گرایی نتیجه این نوع نگاه است که قطعاًٌ یکی از عوامل سقوط تمدن غرب نیز خواهد بود.

ایشان با تأکید بر لزوم هوشیاری در جامعه در قبال جاذبه های جنسی برای مردان و زنان، افزودند: البته در کشور ما به دلیل موضوع حجاب، مصونیتی وجود دارد اما باید در مورد حجاب و موضوع حدود معاشرت مرد و زن اهتمام جدی شود.

رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: به هیچ وجه نباید در مقابل گفتمان غرب درخصوص زن منفعل شد بلکه باید گفتمان اسلام در مورد زن را بصورت تهاجمی و طلبکارانه مطرح کرد.

حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: از تهدیدهای غربی ها هم به هیچ وجه نباید ترسید.

ایشان کرامت زن، عزت زن و ظرافت فطری و کارکرد زن را از خصوصیات گفتمان زن در اسلام برشمردند و خاطرنشان کردند: خداوند متعال جنس زن را به گونه ای خلق کرده است که برخی امور عاطفی، تربیتی و حتی مدیریتی در خانه، فقط با ظرافت روحیه زنان، قابل انجام است.

رهبر انقلاب اسلامی در ادامه، «تقویت نهاد خانواده» و «تکریم و احترام زنان در خانه» را دو مسئله مهم و فوری در جامعه دانستند و تأکید کردند: باید در قوانین، خلقیات و سنت ها، شرایط به گونه ای فراهم شود که زنان در سطوح مختلف معاشرتی، جنسی، فکری و خانوادگی دچار ستم زده گی نباشند.

حضرت آیت الله خامنه ای در همین خصوص افزودند: باید همواره همه اعضای خانواده، با زنان با دیده تکریم و احترام رفتار کنند و باید فضای خانواده به گونه ای باشد که فرزندان دست مادران خود را ببوسند.

ایشان خاطرنشان کردند: اگر فرهنگ نگاه احترام آمیز به زنان نهادینه شود، بسیاری از مشکلات جامعه حل و از زنان رفع مظلومیت خواهد شد.

ایشان موضوعات ازدواج، پوشش، معاشرت، حمایت مالی و حقوقی از زنان، و اشتغال زنان و حدود آن را از دیگر مقولاتی دانستند که باید مورد اهتمام قرار گیرند.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به فعالیتهای گسترده و متنوع درخصوص مسائل بانوان در کشور، یک پیشنهاد را مطرح کردند.

حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: باید تلاش شود تا این فعالیتها، یک سیستم منسجم و هندسه عمومی صحیحی پیدا کنند و یک مرکز عالی و ثابت با کادرهای قوی و چشم انداز بلندمدت، برای این منظور بوجود آید.

ایشان گفتند: در ذیل این مرکز عالی می تواند نهادها و بنیادهای مختلف تشکیل شوند و یک بانک اطلاعاتی قوی نیز از کارهای انجام گرفته بوجود آید.

رهبر انقلاب اسلامی یک نکته را به همه زنان فعال در جبهه دفاع از انقلاب اسلامی متذکر شدند.

حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به حضور پررنگ و جدی زنان در شکل گیری انقلاب و مراحل مختلف بعد از آن افزودند: زنان فعال، کارآمد، عالِم، نویسنده و اندیشمند در جبهه دفاع از انقلاب اسلامی باید حضور جدی تر و نمایان تری در صحنه داشته باشند.

رهبر انقلاب اسلامی همچنین به نقش صدا و سیما در ارائه یک الگوی صحیح از زن مؤمن، فعال، مجاهد و با حجاب اشاره و خاطرنشان کردند: صدا و سیما باید در این زمینه یک نقش صددرصدی ایفا کند.

حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: صدا و سیما باید کاملاً در خدمت تفکر اسلامی از زن و ارائه خصوصیات یک زن اسلامی قرار گیرد.

ایشان در پایان تأکید کردند: ما در زمینه مسائل زنان در جمهوری اسلامی ایران پیشرفت داشتیم ولی این پیشرفتها متناسب با نیازها و توقعات مورد نظر اسلام نیست و باید تلاش بیش از پیشی انجام گیرد.